Polskie prawo przewiduje trzy tryby ścigania przestępstw stypizowanych w kodeksie karnym: tryb publicznoskargowy, prywatnoskargowy oraz tryb ścigania na wniosek poszkodowanego. W znacznej większości przypadków to prokurator jest organem, który podejmuje się ścigania sprawcy. Jednak jego uprawnienie nie dotyczy wszystkich sytuacji. W przypadku niektórych przestępstw to poszkodowany będzie jedyną uprawnioną osobą do zainicjowania procesu mającego na celu ukaranie sprawcy. Ten tryb określany jest jako prywatnoskargowy. Przedmiotowy artykuł odnosić się będzie do skargi inicjującej jego wszczęcie tj. do prywatnego aktu oskarżenia.
Nie wszystkie przestępstwa ścigane są z oskarżenia prywatnego – uprawnienie to musi wyraźnie wynikać z przepisów. Polski kodeks karny przewiduje, że dotyczy to przypadku:
- lekkiego uszkodzenia ciała lub nieumyślnego naruszenie czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, który trwał nie dłużej niż 7 dni (art. 157 § 2 i 3 k.k.),
– zniesławienia (art. 212 § 1 i 2 k.k.),
– zniewagi (art. 216 § 1 i 2 k.k.),
– naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 § 1 k.k.).
W takiej sytuacji, aby pociągnąć sprawcę do odpowiedzialności karnej, osoba pokrzywdzona jest jedyną, która posiada prawo podjęcia odpowiednich działań. Przysługują jej dwie możliwości. Może złożyć ustną bądź pisemną skargę na policję, która po ewentualnym zabezpieczeniu dowodów prześle ją do sądu. Drugim ze sposób jest bezpośrednie złożenie skargi do sądu. Przyjmuje ona wtedy postać prywatnego aktu oskarżenia. Formalne wymogi są o wiele łatwiejsze do spełnianie niż te, z jakimi ma się do czynienia w przypadku publicznego czy subsydiarnego aktu oskarżenia. Do złożenia prywatnego aktu oskarżenia wystarcza bowiem:
wskazanie osoby oskarżonego,
czynu jaki mu się zarzuca
dowodów, na których pokrzywdzony opiera swoje oskarżenie.
Nie jest również wymagane, aby w jego imieniu działał adwokat lub radca prawny. Od prywatnego aktu oskarżenia należy uiścić kwotę 300 zł tytułem zryczałtowanej równowartości wydatków. Choć ustawodawca nie określił terminu, w jakim pokrzywdzony może wnieść prywatny akt oskarżenia, należy mieć na uwadze, że kodeks karny w art. 101 § 1 wskazuje, że karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Termin ten ulega wydłużeniu, jeżeli w ww. okresie wszczęto postępowanie – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
Pomimo braków wymagających warunków dobrze przygotowany akt oskarżenia zwiększa szanse na pomyślne rozstrzygnięcie. Mając to na uwadze Kancelaria świadczy profesjonalną pomoc dostosowaną do indywidualnych potrzeb klienta zarówno na etapie przygotowania prywatnego aktu oskarżenia jak i w trakcie postępowania sądowego.
